แดฟเน่ 35 (Dafne 35)

แดฟเน่ 35 (Dafne 35) เป็นยาคุมรายเดือนแบบ 21 เม็ดชนิดฮอร์โมนรวม ผลิตโดย Laboratorios Leon Farma, S.A. ในสเปน และนำเข้าโดยบริษัทเอ็กเซลทิส ประเทศไทย จำกัด

มีจุดเด่นในการรักษาสิว และช่วยลดปัญหาหน้ามันหรือขนดก จึงนำไปใช้คุมกำเนิดสำหรับผู้หญิงที่มีฮอร์โมนเพศชายมากผิดปกติ โดยมีราคาแผงละประมาณ 110 – 140 บาท

ในแผงของ แดฟเน่ 35 จะมียาเม็ดกลมนูน เคลือบฟิล์ม สีเหลืองออกส้ม ผิวเรียบทั้งสองด้าน จำนวน 21 เม็ด

ซึ่งแต่ละเม็ดจะมีตัวยาเหมือนกัน ได้แก่ ฮอร์โมนเอสโตรเจนที่มีชื่อว่า เอทธินิลเอสตราไดออล (Ethinyl estradiol; EE) 0.035 มิลลิกรัม รวมกับฮอร์โมนโปรเจสตินชื่อว่า ไซโปรเทอโรน อะซีเตท (Cyproterone acetate; CPA) 2 มิลลิกรัม

ทั้งที่เป็นยาคุมแบบ 21 เม็ด แต่ทำไมจึงใช้ชื่อว่า แดฟเน่ 35 ???

ตัวเลข 35 ที่ห้อยท้ายชื่อ แดฟเน่ เป็นการบอกให้ทราบถึงปริมาณฮอร์โมนเอสโตรเจนในเม็ดยา ว่ามี เอทธินิลเอสตราไดออล อยู่เม็ดละ 35 ไมโครกรัม (หรือเท่ากับ 0.035 มิลลิกรัม) นั่นเอง

แดฟเน่ 35 จัดอยู่ในกลุ่มของยาคุมประเภทฮอร์โมนต่ำ (Low dose pills) เพราะมี เอทธินิลเอสตราไดออล น้อยกว่า 0.050 มิลลิกรัม ดังนั้น อาการคลื่นไส้ อาเจียน ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ บวมน้ำ หรือการเกิดฝ้า จึงพบได้น้อยกว่ายาคุมประเภทฮอร์โมนสูงค่ะ

การใช้ ไซโปรเทอโรน อะซีเตท ซึ่งเป็นโปรเจสตินที่มีผลต้านฤทธิ์แอนโดรเจน ทำให้ แดฟเน่ 35 มีจุดเด่นในการรักษาสิว และช่วยลดปัญหาหน้ามันหรือขนดก จึงเป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการคุมกำเนิด สำหรับผู้หญิงที่มีฮอร์โมนเพศชายมากผิดปกติ

แต่การใช้ยาคุมก็อาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ที่รุนแรงได้ เช่น พบการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือด จากการใช้ยาคุมสูตรที่มี เอทธินิลเอสตราไดออล รวมกับ ไซโปรเทอโรน อะซีเตท 9 – 12 ราย ต่อผู้ใช้ 10,000 คนต่อปี และอาจเพิ่มขึ้นมากเมื่อนำมาใช้อย่างไม่เหมาะสม หรือมีปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ ร่วมด้วย

อีกทั้งยังมีความกังวลว่าถ้าใช้ ไซโปรเทอโรน อะซีเตท ในระยะแรกของการตั้งครรภ์โดยไม่รู้ตัว อาจมีความเสี่ยงที่จะเกิดลักษณะเพศหญิงในทารกเพศชาย คล้ายกับที่พบในสัตว์ทดลอง แม้ว่าจะไม่มีรายงานความผิดปกติดังกล่าวในมนุษย์

เมื่อยึดความปลอดภัยเป็นหลัก ผู้ผลิตจึงแนะนำว่า หากต้องการเพียงคุมกำเนิด โดยไม่มีปัญหาเรื่องสิว, ผิวมัน, ขนดก หรือมีในระดับที่ไม่รุนแรง ควรพิจารณายาคุมสูตรอื่นแทนนะคะ

และควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ แดฟเน่ 35 เพื่อลดความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือด รวมถึงการเกิดมะเร็งบางชนิดที่สัมพันธ์กับฮอร์โมนเพศ หรือการเสียชีวิตด้วยโรคหลอดเลือดสมอง/โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด

ยาคุมแบบ 21 เม็ดที่มีตัวยาเหมือนกับ แดฟเน่ 35 ได้แก่ แอนนี (Annie), บีริซ (Beriz), บี-เลดี้ (B-Lady), เดอมูท (Dermooth), ไดแอน-35 (Diane-35), เจซี่ (Jezy), ลอร่า-35 (Laura-35), มาโนแอน (Manoane), มาร์เกร็ต พิงค์ (Margret pink), โอซี-35 (OC-35), พรีม (Preme), ซาชา (Sasha) และ ซูซี่ (Sucee)

ส่วนยาคุมแบบ 28 เม็ดที่มีตัวยาเหมือนกับ แดฟเน่ 35 ได้แก่ พรีม 28 (Preme 28) และ ซูซี่ 28 (Sucee 28)

เพื่อให้มั่นใจว่าไม่มีการตั้งครรภ์อยู่ แนะนำให้เริ่มยาคุมแผงแรกภายใน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน

และจะถือว่ามีผลคุมกำเนิดได้ทันที เพราะยาคุมสามารถยับยั้งการตกไข่ในรอบเดือนนั้นได้เลย

หรือถ้ามั่นใจว่าไม่ได้ตั้งครรภ์อยู่ จะเริ่มใช้ยาคุมแผงแรกโดยไม่รอให้ประจำเดือนมาก่อนก็ได้ค่ะ

แต่ยาคุมอาจยับยั้งการตกไข่ในรอบเดือนนั้นไม่ทัน จึงต้องรับประทาน แดฟเน่ 35 ติดต่อกันให้ครบ 7 วันก่อนจึงจะเริ่มคุมกำเนิดได้ ซึ่งในช่วงเวลาดังกล่าว หากไม่มีผลป้องกันจากวิธีคุมกำเนิดอื่น ๆ อยู่ ก็ควรงดมีเพศสัมพันธ์ หรือให้ใช้ถุงยางอนามัยป้องกันร่วมด้วย

อาการคลื่นไส้/อาเจียนอาจเกิดขึ้นได้หลังรับประทาน โดยเฉพาะในช่วงแรกที่ผู้ใช้ยังไม่ชินกับยาคุม เพื่อลดผลข้างเคียงดังกล่าว อีกทั้งลดความเสี่ยงที่จะลืมใช้ จึงแนะนำให้รับประทาน แดฟเน่ 35 ในเวลาก่อนนอนตอนกลางคืนนะคะ

และควรรับประทานให้ตรงเวลาสม่ำเสมอ เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดในการป้องกันการตั้งครรภ์

แม้ว่ายาคุมแต่ละเม็ดจะมีตัวยาเหมือนกัน แต่ก็ควรรับประทานเรียงตามลำดับ เพื่อให้ง่ายต่อการตรวจสอบประจำวัน และป้องกันการรับประทานผิดพลาด

ซึ่ง แดฟเน่ 35 ที่ปรับโฉมใหม่ จะระบุตัวย่อของวันในสัปดาห์เอาไว้ที่ด้านหลังของแผง โดยให้เลือกเม็ดยาตามวันที่ต้องการใช้

เช่น ถ้าเริ่มรับประทานยาคุมแผงนี้ในวันพุธ ก็ให้แกะเม็ดยาที่ระบุตัวย่อ “พ” (ซึ่งย่อมาจากวันพุธ) มาใช้เป็นเม็ดแรก โดยอาจเริ่มจากแถวบนสุดก่อน แล้วจึงค่อยไล่ลงแถวล่างไปตามลำดับ

หรือจะเลือกเม็ดยา “พ” จากแถวที่สองหรือสามมาใช้ก่อนก็ได้ค่ะ เพราะต้องไล่เรียงไปจนครบ 21 เม็ดเหมือน ๆ กัน

เมื่อเลือกเม็ดแรกของแผงมารับประทานได้แล้ว จากนั้นก็ใช้ต่อวันละเม็ดตามลำดับ ไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะครบ 21 เม็ดนะคะ

หมดแผงแล้ว ก็ให้เว้นว่างเป็นช่วงปลอดฮอร์โมน 7 วัน จากนั้นจึงต่อยาคุมแผงใหม่

ประจำเดือนมักจะมาประมาณวันที่ 3 หรือ 4 ของการเว้นว่าง หรืออาจคลาดเคลื่อนบ้างเล็กน้อย

การรับประทานยาคุม แดฟเน่ 35 วันละครั้ง ในทางทฤษฎีจะหมายถึง ควรรับประทานแต่ละเม็ดห่างกัน 24 ชั่วโมง ในทางปฏิบัติจึงแนะนำให้รับประทานตรงกับเวลาเดิมของวัน เช่น อาจกำหนดเวลารับประทานยาคุมไว้ในเวลา 20.00 น. (หรือเวลาอื่นตามความสะดวกของแต่ละบุคคล)

เมื่อลืมรับประทานยาคุม ก็ควรรับประทานเม็ดที่ลืมทันทีที่นึกได้ ซึ่งถ้าใช้ทันภายในเวลาไม่ถึง 24 ชั่วโมง หรือยังไม่ถึงเวลาที่จะต้องรับประทานยาคุมเม็ดถัดไป จะถือว่าเป็นเพียงการรับประทาน แดฟเน่ 35 ช้ากว่าเวลาที่กำหนดไว้เท่านั้น

แต่ถ้าใช้ไม่ทันช่วงเวลาดังกล่าว ก็จะถือว่าพลาดการใช้ยาคุมของวันที่ลืมไปแล้วค่ะ

ยกตัวอย่างเช่น กำหนดเวลารับประทานยาคุมเป็น 20.00 น. แต่ลืมรับประทานในวันอังคาร ก็จะต้องแกะเม็ดยาวันอังคารมารับประทานทันทีที่นึกได้ ถ้าใช้ก่อนถึงเวลา 20.00 น. ของวันพุธ ก็จะถือว่าในวันอังคารมีการรับประทาน แดฟเน่ 35 ช้ากว่าเวลาที่กำหนดไว้ แต่ยังใช้ทันอยู่ จึงไม่น่าจะส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพของยาคุมมากนัก

แต่ถ้าใช้ไม่ทันช่วงเวลาดังกล่าว เช่น สมมุติว่านึกได้ในเวลา 22.00 น. ของวันพุธ ก็จะถือว่าพลาดการใช้ แดฟเน่ 35 ในวันอังคารไปแล้วนะคะ อีกทั้งยังรับประทานยาคุมในวันพุธช้าไป 2 ชั่วโมง นั่นคือ พลาด 1 เม็ด (1 missed pill) และช้า 1 เม็ด (1 late pill) นั่นเองค่ะ

ในกรณีที่ลืมแล้วไม่ได้รับประทาน แดฟเน่ 35 ติดต่อหลายวัน ให้เลือกเม็ดที่ลืมล่าสุดเพียงแค่เม็ดเดียว มารับประทานทันทีที่นึกได้ แล้วรอรับประทานยาคุมเม็ดถัดไปอีก 1 เม็ดตามเวลาปกติ

หรือถ้านึกได้เมื่อถึงเวลารับประทานยาคุมประจำวันแล้ว ก็ให้เลือก 1 เม็ดที่ลืมล่าสุด มารับประทานพร้อมกับเม็ดยาที่ต้องใช้ในวันนั้น รวมกันเป็น 2 เม็ด

ส่วนวันต่อ ๆ ไป ก็รับประทานวันละเม็ดตามปกติ

ยกตัวอย่างเช่น กำหนดเวลารับประทาน แดฟเน่ 35 เป็น 20.00 น. แต่ลืมรับประทานในวันอังคารและวันพุธ ติดต่อกัน 2 วัน แล้วมานึกได้ในเวลา 08.00 น. ของวันพฤหัสบดี

ก็ต้องแก้ไขโดยแกะเม็ดยาวันพุธ ซึ่งเป็นเม็ดล่าสุดที่ลืมใช้ มารับประทานทันที 1 เม็ด แล้วรอรับประทานเม็ดยาวันพฤหัสบดีอีก 1 เม็ด ในเวลา 20.00 น. ตามปกติ

สำหรับเม็ดยาที่ลืมใช้ในวันอังคาร ให้ข้ามไปได้เลยนะคะ

แล้วในวันศุกร์และวันถัด ๆ ไป ก็ให้รับประทานยาคุมวันละเม็ดในเวลา 20.00 น. เหมือนเดิม

อ้างอิงแนวทางขององค์การอนามัยโลก (Family Planning: A Global Handbook for Providers, Updated 4th edition. World Health Organization, 2022) ในกรณีที่ลืมรับประทานยาคุมที่มีปริมาณเอทธินิลเอสตราไดออล 0.030 – 0.035 มิลลิกรัม สรุปได้ว่า แดฟเน่ 35 ยอมรับให้พลาดการใช้ได้ไม่เกิน 2 เม็ด (2 missed pills)

นั่นหมายถึง หากเริ่มใช้ยาคุมแผงนี้ถูกต้องและมีผลคุมกำเนิดแล้ว ถ้าลืมรับประทาน แดฟเน่ 35 ต่อเนื่องกันไม่ถึง 72 ชั่วโมง (นับจากเวลาที่ควรใช้ ไปหาเวลาที่ได้รับประทานจริง) ยังถือว่ามีผลคุมกำเนิดต่อเนื่อง และสามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ตามปกติ โดยไม่จำเป็นจะต้องใช้วิธีป้องกันอื่น ๆ เพิ่มเติม

อย่างไรก็ตาม ประสิทธิภาพของยาคุมก็อาจลดลง จากการรับประทานไม่ตรงเวลาสม่ำเสมอ หรือลืมรับประทาน

ยกตัวอย่างเช่น ถ้าลืมรับประทานยาคุมในเวลา 20.00 น. ของวันอังคาร แล้วมานึกได้ในเวลา 20.00 น. ของวันพุธ ให้แกะเม็ดยาวันอังคารและเม็ดยาวันพุธมารับประทานพร้อมกัน แต่ก็ถือว่าพลาดการใช้ยาคุมในวันอังคารไปแล้ว นั่นคือ ถือเป็น 1 missed pill

หรือถ้าลืมรับประทานยาคุมในเวลา 20.00 น. ของวันอังคารและวันพุธ ติดต่อกัน 2 วัน แล้วมานึกได้ในเวลา 20.00 น. ของวันพฤหัสบดี ให้ข้ามเม็ดยาวันอังคารไปเลย แล้วแกะเม็ดยาวันพุธและเม็ดยาวันพฤหัสบดีมารับประทานพร้อมกัน โดยถือว่าพลาดการใช้ยาคุมทั้งในวันอังคารและวันพุธ นั่นคือ ถือเป็น 2 missed pills

แต่ไม่ว่าจะพลาดการใช้ยาคุม 1 หรือ 2 เม็ด ก็ยังถือว่า แดฟเน่ 35 ยังคงให้ผลคุมกำเนิดต่อเนื่องค่ะ

แต่ถ้าลืมรับประทาน แดฟเน่ 35 ติดต่อกันตั้งแต่ 72 ชั่วโมงขึ้นไป ซึ่งหมายถึงพลาดการใช้ 3 เม็ดหรือมากกว่า ยาคุมก็อาจไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอที่จะป้องกันการตั้งครรภ์ได้ จึงต้องงดมีเพศสัมพันธ์ หรือให้ป้องกันด้วยถุงยางอนามัย ไปจนกว่าจะได้รับประทานยาคุมติดต่อกันครบ 7 วัน

และมีข้อควรพิจารณาเพิ่มเติมดังนี้

1. ถ้าลืมในช่วงสัปดาห์แรก (นั่นคือ ยังใช้ยาคุมแผงนี้ไม่ครบ 7 วัน) และมีเพศสัมพันธ์ไปแล้วโดยไม่ได้ใช้ถุงยางอนามัย หากยังไม่เกิน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ ควรรับประทานยาคุมฉุกเฉินทันทีที่ทำได้ด้วยนะคะ
2. ถ้าลืมในช่วงสัปดาห์สุดท้าย (นั่นคือ ในแผงเหลือยาคุมให้ใช้ต่อไม่ถึง 7 วัน) หรือถ้าประจำเดือนมาแล้ว เมื่อรับประทานแผงนี้หมด ก็ให้ต่อแผงใหม่โดยไม่ต้องเว้นว่าง 7 วันก่อน 

การลืมรับประทาน แดฟเน่ 35 ติดต่อกันหลายวัน โดยเฉพาะในช่วงท้าย ๆ ของแผง อาจทำให้ประจำเดือนมาเร็วกว่าที่คาดไว้

หรือถ้าประจำเดือนไม่ได้มาก่อนกำหนด การต่อยาคุมแผงใหม่โดยไม่เว้นว่าง 7 วันก่อน ก็อาจเลื่อนประจำเดือนออกไปจนกว่าจะถึงช่วงเว้นว่างอีกครั้งค่ะ