เอ็กซ์ลูตอน (Exluton)

                เอ็กซ์ลูตอน (Exluton) เป็นยาคุมรายเดือนชนิดฮอร์โมนเดี่ยว นำเข้าโดยบริษัทเอ็มเอสดี ประเทศไทย จำกัด (MSD Thailand Ltd.) ราคาประมาณ 110 – 140 บาท เนื่องจากมีเฉพาะฮอร์โมนโปรเจสติน จึงเหมาะกับการใช้ในสตรีที่ให้นมบุตร หรือผู้ที่ทนผลข้างเคียงจากฮอร์โมนเอสโตรเจนไม่ได้

…

                ในแผงยาคุมเอ็กซ์ลูตอนจะมีเม็ดยาตอกอัด (Compressed tablet) สีขาว 28 เม็ด

                ซึ่งทุกเม็ดก็คือเม็ดยาฮอร์โมน ที่มีฮอร์โมนโปรเจสตินชื่อว่าไลเนสทรีนอล (Lynestrelnol) เม็ดละ 0.5 มิลลิกรัม เท่ากันทุกเม็ด

…

                แม้จะเป็นยาคุมแบบ 28 เม็ดที่ต้องใช้ต่อเนื่องกันทุกวัน แต่เอ็กซ์ลูตอนไม่มีเม็ดยาหลอกนะคะ จึงไม่มีช่วงปลอดฮอร์โมนให้ประจำเดือนมาเป็นรอบปกติในแต่ละเดือนค่ะ

                การมีเลือดออกกะปริบกะปรอย, ประจำเดือนมาไม่ปกติ หรือไม่มีประจำเดือน จึงเป็นผลข้างเคียงเด่นที่พบได้จากการใช้เอ็กซ์ลูตอน

                อีกทั้ง ไลเนสทรีนอลเป็นโปรเจสตินรุ่นที่ 1 ซึ่งมีฤทธิ์แอนโดรเจนสูง จึงอาจพบปัญหาสิว, หน้ามัน หรือขนดกได้

…

                แต่เนื่องจากไม่มีส่วนผสมของฮอร์โมนเอสโตรเจน จึงไม่พบการบวมน้ำและการเกิดฝ้า

                ส่วนอาการคลื่นไส้, อาเจียน และปวดศีรษะ แม้ว่าอาจพบได้บ้าง แต่ก็มักจะไม่รุนแรงเท่ากับยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม

                เอ็กซ์ลูตอน จึงเป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการคุมกำเนิด สำหรับผู้ที่ใช้ยาคุมชนิดฮอร์โมนรวมแล้วทนอาการคลื่นไส้, อาเจียน, ปวดศีรษะ, บวมน้ำ หรือการเกิดฝ้าไม่ได้

…

                ไลเนสทรีนอลไม่เพิ่มความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือด จึงสามารถใช้กับผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยง หรือต้องการหลีกเลี่ยงอาการอันไม่พึงประสงค์ดังกล่าว

                และเพราะไม่มีผลกระทบต่อคุณภาพของน้ำนม, ปริมาณน้ำนม และระยะเวลาการให้นม จึงนิยมใช้ในหญิงหลังคลอดที่ต้องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ จนกลายเป็นภาพจำว่าเป็นยาคุมสำหรับสตรีที่ให้นมบุตร

…

                แม้จะมีความปลอดภัยสูง แต่ผู้ที่มีโรคประจำตัว หรือมีการรับประทานยาใด ๆ อยู่ ก็ควรปรึกษาสูตินรีแพทย์เพื่อพิจารณาความเหมาะสมในการใช้เอ็กซ์ลูตอนด้วยนะคะ

…

                หากหาซื้อเอ็กซ์ลูตอนไม่ได้ สามารถใช้เดลิต้อน (Dailyton) ซึ่งมีตัวยาฮอร์โมนไลเนสทรีนอลเหมือนกันแทนได้

                หรือจะใช้ซีราเซท (Cerazette) และ สลินดา (Slinda) ที่ใช้โปรเจสตินรุ่นใหม่ เพื่อลดผลข้างเคียงจากฤทธิ์แอนโดรเจน ก็ได้เช่นกัน

…

                โดยปกติจะแนะนำให้หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ภายในช่วงเวลา 4 หรือ 6 สัปดาห์แรกหลังคลอดบุตร เพื่อให้มดลูกเข้าอู่ ช่องคลอดกระชับเข้าที่ น้ำคาวปลาหมดไป และแผลที่ช่องคลอดหรือแผลผ่าคลอดหายดีก่อน

                เมื่อไม่มีเพศสัมพันธ์ ก็ถือว่าไม่มีความเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์ ดังนั้น แม้ว่าจะสามารถใช้เอ็กซ์ลูตอนได้เลย แต่อาจรอเริ่มยาคุมแผงแรกหลังรับการตรวจตามนัด 4 – 6 สัปดาห์หลังคลอดก็ได้ค่ะ

…

                การให้ลูกดูดนมจากเต้าอย่างสม่ำเสมอ (ไม่เว้นช่วงห่างเกิน 4 ชั่วโมงในเวลากลางวัน หรือเกิน 6 ชั่วโมงในเวลากลางคืน) จะทำให้มีระดับฮอร์โมนโปรแลคตินสูงและส่งผลยับยั้งการตกไข่

                การให้นมบุตรจึงถือเป็นการคุมกำเนิดตามธรรมชาติ โดยเรียกวิธีคุมกำเนิดนี้ว่า Lactational Amenorrhea Method หรือ LAM และหากปฏิบัติตามได้อย่างเหมาะสมก็จะมีประสิทธิภาพสูง โดยเฉพาะในช่วง 6 เดือนแรกหลังคลอด ซึ่งแนะนำให้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่เพียงอย่างเดียว

…

การเริ่มใช้เอ็กซ์ลูตอนหลังการแท้งบุตร

อาจมีไข่ตกได้เร็ว ทำให้เสี่ยงที่จะตั้งครรภ์อีกถ้ามีเพศสัมพันธ์ที่ไม่มีการป้องกัน จึงควรเริ่มใช้เอ็กซ์ลูตอนภายใน 7 วันหลังแท้งบุตร โดยไม่ต้องรอให้ประจำเดือนมาก่อน แต่ควรงดมีเพศสัมพันธ์ หรือให้ใช้ถุงยางอนามัยป้องกัน ไปอีก 2 วันหลังเริ่มยาคุม

ยกเว้นกรณีที่เริ่มใช้เอ็กซ์ลูตอนทันทีที่ยุติการตั้งครรภ์ จึงจะถือว่ามีผลคุมกำเนิดได้เลย

…

การเริ่มใช้เอ็กซ์ลูตอนในกรณีอื่น ๆ

ควรรอให้ประจำเดือนมาก่อน เพื่อให้มั่นใจว่าไม่มีการตั้งครรภ์ แล้วเริ่มใช้เอ็กซ์ลูตอนแผงแรกภายใน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน โดยถือว่ามีผลคุมกำเนิดได้ทันทีที่เริ่มใช้

หรือถ้ามั่นใจว่าไม่ได้ตั้งครรภ์ จะเริ่มใช้เอ็กซ์ลูตอนแผงแรกโดยไม่รอให้ประจำเดือนมาก่อนก็ได้ แต่หากไม่มีผลป้องกันจากวิธีคุมกำเนิดอื่น ๆ อยู่ ก็ควรงดมีเพศสัมพันธ์ หรือให้ใช้ถุงยางอนามัยป้องกัน ไปอีก 2 วันหลังเริ่มยาคุม

…

                พบอาการคลื่นไส้อาเจียนได้น้อยมากจากการใช้เอ็กซ์ลูตอน จึงสามารถเลือกเวลารับประทานยาคุมได้ตามความสะดวก โดยอาจรับประทานก่อนนอนเช่นเดียวกับยาคุมรายเดือนยี่ห้ออื่น ๆ ก็ได้ เพื่อลดความเสี่ยงที่จะลืมรับประทาน

                แต่ต้องรับประทานให้ตรงเวลาอย่างเคร่งครัดนะคะ เพราะถ้ารับประทานช้ากว่าเวลาปกติเกิน 3 ชั่วโมง ก็จะไม่มีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องแล้ว

…

                ในแผงของเอ็กซ์ลูตอนจะมีการระบุตัวย่อของวันในสัปดาห์เอาไว้

                ให้เลือกเม็ดยาที่ระบุตัวย่อตรงกับวันที่จะรับประทาน เช่น ถ้าเริ่มใช้ยาคุมแผงนี้ในวันพุธ ก็ให้แกะเม็ดยาที่ระบุว่า “พ” (ซึ่งย่อมาจากวันพุธ) มาใช้เป็นเม็ดแรก

                จากนั้นก็ใช้ต่อวันละเม็ด ตามลำดับที่เลือกไว้ ไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะหมดแผง

                เมื่อใช้ครบ 28 เม็ดแล้ว ก็ให้ต่อยาคุมแผงใหม่ในวันถัดมา

                ประจำเดือนของผู้ใช้เอ็กซ์ลูตอน อาจไม่มา หรือมาไม่ตรงตามรอบปกติ แต่ถ้ามีการใช้ยาคุมถูกต้องและตรงเวลาสม่ำเสมอ ก็มีความเสี่ยงน้อยมากที่จะตั้งครรภ์ จึงสามารถต่อยาคุมแผงใหม่ได้เลย โดยไม่ต้องรอให้ประจำเดือนมาก่อนค่ะ

                หรือถ้ามีประจำเดือนมากลางแผง ก็สามารถใช้ยาคุมแผงนั้นต่อได้ตามปกติ ไม่จำเป็นจะต้องทิ้งแผงเดิมเพื่อไปเริ่มแผงใหม่นะคะ

…

                หากลืมรับประทานเอ็กซ์ลูตอนไม่เกิน 3 ชั่วโมง ให้รีบรับประทานเม็ดที่ลืมทันทีที่นึกได้ และยังถือว่ามีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องค่ะ

…

                แต่ถ้าลืมรับประทานเอ็กซ์ลูตอนเกิน 3 ชั่วโมงขึ้นไป หรือลืมใช้ติดต่อกันหลายวัน หากยังไม่ถึงเวลารับประทานยาคุมประจำวัน ให้รับประทานเม็ดที่ลืมทันทีที่นึกได้ 1 เม็ด แล้วรอใช้เม็ดยาประจำวันนั้นตามเวลาปกติอีก 1 เม็ด

                หรือหากถึงเวลารับประทานยาคุมประจำวันแล้ว ก็ให้รับประทานเม็ดที่ลืม 1 เม็ด พร้อมกับเม็ดยาที่ต้องใช้ในวันนั้น รวมกันเป็น 2 เม็ด

                หลังจากนั้นก็รับประทานต่อวันละเม็ด ตามปกติ

                แต่เนื่องจากไม่มีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องแล้ว จึงควรงดมีเพศสัมพันธ์ หรือให้ใช้ถุงยางอนามัยป้องกัน ไปอีก 2 วันหลังกลับมาใช้ยาคุมต่อ

                และควรรับประทานยาคุมฉุกเฉินทันที หรืออย่างช้าไม่เกิน 120 ชั่วโมง หลังมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน ในช่วงที่ไม่มีผลคุมกำเนิดจากเอ็กซ์ลูตอน

                ยกเว้นในกรณีของหญิงหลังคลอดไม่ถึง 6 เดือน ที่ยังไม่มีประจำเดือนมา หากเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เพียงอย่างเดียว และให้ลูกดูดนมจากเต้าอย่างสม่ำเสมอ องค์การอนามัยโลกชี้ว่าน่าจะยังมีผลยับยั้งไข่ตกจากการให้นมบุตรอยู่ จึงไม่จำเป็นจะต้องงดมีเพศสัมพันธ์หรือใช้วิธีป้องกันสำรอง แม้ว่าจะลืมรับประทานเอ็กซ์ลูตอนเกิน 3 ชั่วโมงนะคะ